ÇEŞİTLERİ

1. KUŞLUK NAMAZI

  En az iki rekat olup, saglam görüse göre, dört veya sekize kadar kilinabilir. Mendup bir namazdir. Vakti, günesin bir mizrak boyu yükselmesi ile baslayip, zeval vaktine yirmi dakika veya yarim saat kalincaya kadar devam eder. Hz. Aise'den söyle dedigi nakledilmistir: ,Resulullah (s.a.s) kusluk namazini ikiser ikiser, dört rekat olarak kilar, birinci selamdan sonra dünya sözleri konusmazdi, (es-San'anî, Sübülü's-Selam, Kahire 1950, II, 16). Müslim'in rivayeti ise söyledir: ,Hz. Peygamber kusluk namazini dört rekat olarak ve Allah'in diledigi kadar ilavede bulunarak kilardi,

2. TEHECCÜD NAMAZI

Yatsi namazindan sonra daha uyumadan veya kisa bir uykudan sonra kalkip kilinacak nafile namaza ,gece namazi (salatül-leyl), denir. Bir süre uyuduktan sonra, gecenin yarisindan imsak vaktine kadar kalkilip kilinirsa ,teheccüd, adini alir. Teheccüd namazi iki rekattan sekizrekata kadardir. Her iki rekatta bir selam verilmesi daha faziletlidir.

Teheccüd namazi Hz. Peygamber'e farzdir. Kur'an-i Kerim'de söyle buyurulur: ,Ey Muhammed! Gecenin bir bölümünde uyanip, sirf sana mahsus fazla bir ibadet olmak üzere, Kur'an'la gece namazi kil. Rabbinin seni Makam-i Mahmuda erdirecegini umabilirsin, (el-Isra,17/79). Bu namaz diger müslümanlara sünnet veya müstehap derecesindedir.

Teheccüd namazina diger müminleri de tesvik eden ayet (bk. el-Müzzemmil, 73/20; es-Secde, 32/16; el-Furkan, 25/63, 64; ez-Zariyat, 51/17, 18; Ali Imran, 3/16, 17) ve hadisler vardir. Abdullah b. Ömer (r.a)'nin kendisini rüyada cehennemde görmesi ve bir melegin yaklasarak ,korkma, demesini Resulullah (s.a.s)'a anlatmasi üzerine, Allah elçisi söyle buyurmustur:, Abdullah ne iyi adamdir. Fakat kalkip gece namazi kilmayi adet edinseydi ne iyi olurdu ,. Abdullah b. Ömer, bundan sonra gece uykusunu azaltmistir. Buradan teheccüd namazina devam eden her ferdin iyi olarak anilmaya layik oldugu anlasilir (ez-Zebîdî, Sahîh-i Buharî Muhtasari Tecrid-i Sarih Tercemesi, Ankara 1982, IV, 29, 30, H. No: 576). Baska bir hadiste söyle buyurulur:

,Gece namazina devam edin. Çünkü gece namazi kilmak sizden önceki salih kullarin adetidir. Rabbinize karsi bir taattir, kötülükleri örtücü ve günah islemekten alikoyucudur, (Tirmizî, Deavat, 101).
3. ABDEST NAMAZI

Abdestten veya gusül abdestinden sonra vakit elverisli ise, yaslik kuruyacak kadar bir süre geçmeden iki rekat namaz kilinmasi menduptur. Hadiste söyle buyurulmustur:, Her kim abdest alir, abdesti güzel yapar, sonra kalkip iki rekat namaz kilarsa ve bu iki rekata kalbiyle yönelirse, o kimseye cennet vacib olur, (Buharî, Vüdû, 24; Müslim, Tahare, 5, 6,17; Ebû Davûd, Tahare, 65).

4. TAHİYYATÜL MESCİD NAMAZI
 Tahiyye, selam vermek demektir. Tahiyyetül-Mescid de; mescide selam vermek anlamina gelir. Mescide ilk giren kimsenin, Mescidin Rabbine selam vermek ve O'nu yüceltmek amaciyla iki rekat namaz kilmasi menduptur. Bir günde, ta'lim, teallüm vb. sebeplerle bir kaç kere mescide girmek zorunda olan kimselerin bu namazi ilk giriste bir kere kilmasi yeterlidir.

Hadiste söyle buyurulur: ,Sizden her kim mescide girerse iki rekat namaz kilmadan oturmasin, (Buharî, Salat, 60, Teheccüd, 35; Müslim, MiSafirîn, 69, 70; Tirmizî, Salat, 118).

Bir mescide girip mesguliyetinden veya vaktin darligindan ya da kerahetinden ötürü tahiyyetül-mescid yapamayacak kimse su duayi okumayi yeterli ve müstehap görülmüstür:

Sübhanellah vel-Hamdûlillah ve la ilahe illallahü vellahu ekber,

Anlami: ,Allahi her türlü noksan sifatlardan tenzih ederim. Hamd Allah'a mahsustur. Allah'tan baska hiç bir ilah yoktur. Allah herseyden yücedir,. Diger yandan, bir mescidde her hangi bir namazi kilmak veya orada bir farzi kilmak için imama uymak niyetiyle girmek de tahiyyetül-mescid yerine geçer.
5. İSTİHARE NAMAZI

Istihare; bir seyin hayirli olanini istemek demektir. Istihare namazi, nasil hareket edilecegi bilinemeyen mübah islerde manevi bir isarete nail olmak için kilinan iki rekatlik bir namazdir. Cabir b. Abdullah (r.a) söyle demistir: ,Hz. Peygamber bütün islerde bize Kur'an'dan bir sûre ögretir gibi istihareyi ögretir ve söyle buyururdu: ,Sizden biri bir is yapmak istedigi vakit, farz disinda iki rekat namaz kilsin ve istihare duasini okusun, (bk. Buharî, Teheccüd, 25; Deavat, 49; Tevhîd,10; Tirmizî, Vitr, 18; Ibn Mace, Ikame, I, 18; Ahmed b. Hanbel, III, 344).

Istihare duasindan sonra kibleye yönelerek yatilir, (Dua için bk. ,istihare, maddesi; Hamdi Döndüren, Delilleriyle Islam Ilmihali, Istanbul 1991, 350, 351).
6. TESBİH NAMAZI

Dört rekatli bir namaz olup her rekatta Fatiha ve bir sûre okunur. Bir veya iki selamla tamamlanir. Bu namazda üç yüz kere su tesbih duasi okunur: ,Sübhanallahi vel-hamdü Lillahi ve la ilahe illallahü vellahü ekber ve !a havle vela kuvvete illa billahil-aliyyil-azîm ,

Anlami: ,Allahi her türlü noksan sifatlardan tenzih ederim. Hamd Allah'a mahsustur. Allah'dan baska hiç bir ilah yoktur. Allah herseyden yücedir. Büyük ve yüce olan Allah'dan baska hiç bir güç ve kudret sahibi yoktur ,.

Hz. Peygamber amcasi Abbas (r.a)'a kendisini Allah'a yaklastiracak bir ameli bildirmek için tesbih namazini talim buyurmus ve eger bu namazi kilarsa, günahlari kum yiginlari kadar çok olsa bile Allah'in bunlari magfiret edecegini bildirmistir. Bu namazi her gün, bu olmazsa cuma günü, bu olmazsa ayda veya yilda bir kere, baska rivayette, ömründe bir defa kilmasini tavsiye etmistir (Tirmizî, Vitr,19; Ibn Mace, Ikame,190; Ebû Davûd, Tatavvu', 14 ve ,Namaz, maddesi).

7. HACET NAMAZI Dünyevî ve uhrevî istegi olan kimse abdest alir, yatsi namazindan sonra iki veya dört rekat, baska bir görüse göre on iki rekat namaz kilar, sonra Allah Teala'ya senada ve Hz. Peygambere salatü selamda bulunur, bundan sonra hacet duasini okuyup, isteginin gerçeklesmesini Yüce Allah'dan ister.

Abdullah b. Ebî Evfa (r.a)'dan nakledildigine göre, Rasûlüllah (s.a.s) söyle buyurmustur: Her kimin Allah'dan bir dilegi olursa veya insanlardan bir istegi olursa, önce abdest alip iki rekat namaz kilsin, sonra Allaha hamd ve senada bulunsun ve Hz. Peygambere salatü selam getirsin. Sonra su duayi okusun: ,La ilahe illallahul-halîmül-kerîm. Sübhanellahi Rabbil-arsil-azîm. el-Hamdü lillahi Rabbil-alemin, nes'elüke mûcibati rahmetike ve azaime magfiretike vel-ganîmete min külli birrin ve's-selamete min külli ismin. La teda'lî zenben illa gafertehû ve la hemmen illa mezahtehû ve la hacete hiye leke rizan illa kadayteha ya erhamerrahimîn ,.

Anlami: ,Halîm ve kerîm olan Allah'dan baska ilah yoktur. Yüce arsin Rabbi olan Allah'i tesbih ederim. Hamd alemlerin Rabbi olan Allah'a mahsustur. Allah'im! Rahmetini gerektiren seyleri, kesin affini, her iyiligi elde etmeyi, her günahtan uzak olmayi senden dilerim. Affetmedigin hiç bir günah, feraha çikarmadigin hiç bir tasa, senin rizana uygun olan hiç bir ihtiyaci da karsilamadan birakma. Ey merhametlilerin en merhametlisi olan Allahim, (Tirmizî, Vitr,17; Ibn Mace, 189; Hamdi Döndüren, a.g.e., s. 352, 353).
  
 

8. YOLCULUK NAMAZI

Bir müslümanin yola çikacagi veya yoldan döndügü zaman iki rekat namaz kilmasi menduptur. Hz. Peygamber yolculuktan gündüz kusluk vakti döner, Mescid-i Nebevî'ye giderek iki rekat namaz kilar, orada bir süre otururdu, (bk. Buharî, Salat, 59; Cihad, 198).

9.İSTİSKA (YAGMUR İSTEME) NAMAZI Siddetli kuraklik hüküm süren zamanlarda yagmur duasi yapilir. Çünkü Kur'an'da Nûh, Mûsa ve Hûd peygamberlerin kavimlerine su verilmesi için yaptiklari dualardan söz edilir (bk. Nûh, 71/10-12;.el Bakara, 2/60

 

Enes b. Malik (r.a)ten rivayete göre, Allah Rasûlü cuma hutbesi irad ederken, siddetli kurakligin hüküm sürdügünü, ürünün ve hayvanlarin telef oldugunu söyleyen bir adamin istegi üzerine; Allahim bize su ver, Allah'im bize su ver, diye dua etmistir. Bunun üzerine gökte hiç bulut yokken, birden bulutlar belirmis ve yagmur yagmaya baslamistir. Bir hafta süren yagmurlar afet halini almaya baslayinca, ertesi hafta ayni adamin yagmurun kesilmesini istemesi üzerine Allah'in Resulü söyle dua etmistir: Allah'im! Yagmuru üzerimize degil, çevremize, daglara, tepelere, vadilere ve agaçli yerlere ver,. Bu dua ile yagmur kesilmistir (Buharî, Istiska, 6; Müslim, Istiska, 8).

Ebû Hanîfe'ye göre istiska; dua ve istigfardan ibarettir. Bu yüzden bu dua özel bir namaz kilmadan ve hutbe okumadan yerine getirilebilir. Ebû Yûsuf ve Imam Muhammed'e göre ise, yagmur duasi namazinin, ihtiyaç varsa, hazarda veya seferde kilinmasi menduptur. Yagmur gecikirse bu dua günler boyu tekrarlanir. Çünkü Allah Teala duada israrli olanlari sever (bk. el-Kasanî, el-Bedayi', I, 282; Ibnül-Hümam, Fethul-Kadîr, I, 437; Ibn Abidîn, Reddül-Muhtar, I, 790 vd.; Hamdi Döndüren, Delilleriyle Islam Ilmihali, Istanbul 1991, s. 353 vd.)


10. KÜSUF NAMAZI 
Günes tutulmasina ,küsûf,, ay tutulmasina ,husûf, denir. Günes tutuldugu zaman, bir beldede cuma namazini kildiran imam, ezansiz ve kametsiz olarak en az iki rekat namaz kildirir. Ebû Hanife'ye göre bu namaz gizli, Ebû Yusuf ve Imam Muhammed'e göre açiktan kiraatla kilinir.

Hz. Peygamber günes tutuldugu zaman iki rekat namaz kildirmis ve arkasindan söyle buyurmustur: ,Bu olaylar Allah'in büyüklügünü gösteren delillerdir. Allah Teala bunlarla kullarini korkutmak istiyor. Bunlari gördügünüz zaman, en son kildiginiz farz namaz gibi namaz kilin , (Buharî, Küsûf, 1,17; Ebû Davûd, Istiska, 4, 9, Sünnet, 9; Nesaî, Küsûf, 5, 12, 14, 16, 24).
 

11. HÜSUF NAMAZI
Ay tutuldugu zaman müslümanlarin evlerinde teker teker bir halde ve küsûf namazi gibi gizli veya açiktan iki ya da dört rekat namaz kilmalari menduptur. Ebû Hanîfe'ye göre, bu namazin camide cemaatle kilinmasi sünnette yoktur. Imam Safiî ve Ahmed b. Hanbel ile bazi hadis bilginlerine göre, cemaatle kilinir.

Ay tutulmasi gece olabilecegi için cemaatin camide toplanip toplu namaz kilmasinda güçlük vardir (el-Kasanî, a.g.e., I, 282; es-Sürünbülalî, Meraki'f-Felah, 92).